Als er één personage uit de Nederlandse literatuur en televisie is dat een onuitwisbare indruk heeft achtergelaten, dan is het wel Bartje. Dit eigenwijze Drentse jongetje uit de jaren ’30, bekend van de beroemde uitspraak “Ik bid niet veur brune bonen”, stal de harten van velen en werd een icoon van de Drentse cultuur. Zowel het boek van Anne de Vries als de gelijknamige tv-serie uit de jaren ‘70 hebben een blijvende indruk achtergelaten. Maar wie was Bartje, en waarom is zijn verhaal nog steeds zo geliefd?
Het boek Bartje (1935): Een ode aan het Drentse plattelandsleven
Bartje werd in 1935 geschreven door Anne de Vries en vertelt het verhaal van een jongen die opgroeit in een arm Drents boerengezin. Het boek geeft een realistisch beeld van het harde leven op het platteland in het begin van de 20e eeuw. Bartje groeit op in een streng religieus gezin, waar hard werken en gehoorzaamheid hoog in het vaandel staan. Zijn beruchte uitspraak “Ik bid niet veur brune bonen” komt voort uit een opstandige bui wanneer hij zich verzet tegen de traditionele waarden van zijn familie.
Het boek was direct een groot succes en raakte een gevoelige snaar bij veel Nederlanders, vooral omdat het de botsing tussen traditie en moderniteit zo treffend weergaf. Bartje was geen zoet, gehoorzaam jongetje; hij was een dromer, een vrijdenker en iemand die méér wilde dan het eenvoudige boerenleven.
De iconische serie uit de jaren ’70
In 1972 werd Bartje verfilmd tot een 10-delige televisieserie door de NCRV. De serie werd grotendeels opgenomen in Drenthe en wist de sfeer van het boek perfect te vangen. Het hoofdpersonage werd gespeeld door Jan Krol, een jonge acteur die Bartje’s koppigheid en dromen prachtig wist neer te zetten.
De serie werd een doorslaand succes en werd massaal bekeken. De scènes waarin het kereltje zich verzet tegen de strikte normen van zijn familie en de armoede van het boerenleven raakten veel kijkers. Het werd niet alleen een eerbetoon aan het boek, maar ook een nostalgische terugblik op een tijd die voor velen herkenbaar was. Vooral de zin “Ik bid niet veur brune bonen” werd legendarisch en wordt tot op de dag van vandaag nog gebruikt als uitdrukking voor eigenwijsheid en verzet.
De betekenis van Bartje: Waarom blijft hij populair?
Meer dan 80 jaar na het verschijnen van het boek en ruim 50 jaar na de televisieserie, blijft Bartje een geliefd figuur in de Nederlandse cultuur. Maar waarom? Zijn verhaal raakt universele thema’s: armoede, opgroeien, dromen van een beter leven en je eigen pad durven kiezen.
Bovendien is Bartje een symbool van Drenthe geworden. In Assen staat zelfs een standbeeld van hem, waar bezoekers graag mee op de foto gaan. De iconische uitspraak over de brune bonen heeft zich geworteld in het collectieve geheugen, zelfs bij mensen die de serie nooit hebben gezien.
De nostalgie van Bartje vandaag
Hoewel de serie inmiddels al tientallen jaren oud is, blijft hij voortleven. Het boek wordt nog steeds gelezen, vooral door liefhebbers van Nederlandse literatuur en regionale geschiedenis. Ook de televisieserie wordt af en toe herhaald op nostalgiezenders, waardoor nieuwe generaties kennis kunnen maken met het verhaal.
Daarnaast speelt Bartje een belangrijke rol in de Drentse identiteit. In musea en culturele instellingen in Drenthe is er regelmatig aandacht voor het boek en de serie. Voor veel mensen roept het warme herinneringen op aan een tijd waarin het leven simpeler, maar ook zwaarder was.
Het verhaal blijft
Of je nu bent opgegroeid met het boek of de televisieserie, het blijft een stukje Nederlandse geschiedenis dat de tand des tijds heeft doorstaan. Zijn verhaal over dromen, verzet en een verlangen naar een ander leven blijft herkenbaar, generatie na generatie. En laten we eerlijk zijn: wie heeft er nooit eens gedacht bij het zien van een bord bruine bonen… “Ik bid niet veur brune bonen”?
Veel gestelde vragen over Bartje
Bartje vertelt het verhaal van een arm Drents boerenjongetje dat zich verzet tegen het strenge, traditionele leven in zijn gezin. Zijn bekendste uitspraak is: “Ik bid niet veur brune bonen!”
Het boek Bartje werd in 1935 geschreven door Anne de Vries, een Nederlandse schrijver die bekendstond om zijn realistische en ontroerende beschrijvingen van het plattelandsleven.
De tv-serie Bartje werd in 1972 uitgezonden door de NCRV. Het bestond uit tien afleveringen en werd opgenomen in Drenthe.
Deze uitspraak komt voort uit een scène waarin Bartje weigert te bidden voor het eten, omdat hij geen bruine bonen lust. Dit symboliseert zijn verzet tegen de strikte opvoeding en het eenvoudige boerenleven.
De serie is soms te zien op nostalgiezenders en kan beschikbaar zijn via streamingdiensten of dvd-uitgaven. Ook regionale omroepen besteden nog regelmatig aandacht aan Bartje.